Bij de VPRO op NPO Radio 1 alle zaterdagen van juli lekker lange gesprekken. Vandaag spreekt Lotje IJzermans Karin Amatmoetkrim, schrijver en voorvechter van een polyfoon maatschappelijk debat.
Het marathoninterview
> NPO RADIO 1, 20.00 – 23.00 uur
Door Lieke van den Krommenacker
Onlangs pleitte schrijver Karin Amatmoekrim in het radio 1-programma Dit is de dag voor meerstemmigheid in het publieke debat over racisme en de multiculturele samenleving. Amatmoekrim (1976) was te gast naar aanleiding van het neerhalen van standbeelden, als onderdeel van de wereldwijde antiracismeprotesten die op gang kwamen na de dood van de Amerikaanse George Floyd door politiegeweld op 25 mei. ‘De slag moet op alle fronten geslagen worden’, benadrukte ze.
Dus: kijk kritisch naar de ons voorgeschotelde geschiedenis, pas curricula aan, maar ook het straatbeeld. Want, ‘waar zijn de standbeelden van de helden van de anderen kant?’ Hun perspectief ontbreekt, ook in de Nederlandse letteren. Aldus Amatmoekrim, die onder meer werkt aan een geschiedenis over Suriname.
Amatmoekrim wordt geboren in Paramaribo. Op haar vierde verhuist ze naar IJmuiden, met haar moeder en de man die, naar later blijkt, niet haar vader maar haar stiefvader is. Tot haar negentiende draagt ze zijn achternaam: Boersma. Haar echte vader is legende Eric Lie, de hoogstopgeleide taekwondogrootmeester van Suriname die ‘prijzen, toernooien en vrouwenharten bij de vleet’ won.
Over deze afwezige vader en haar zoektocht naar de man achter de mythen schreef Amatmoekrim haar zesde een recentste boek, Tenzij de vader (2016). Tijdens het schrijfproces werd een documentaire over hen gemaakt, het voor een Gouden Kalf genomineerde, intieme portret De jacht op mijn vader. Hierin reist Amatmoekrim naar Suriname en leest hem het manuscript voor, vrezend dat het leidt tot een breuk. Op een interviewvraag over wat ze belangrijker vindt als het erop aankomt, het boek of een goede relatie met haar vader, antwoordt Amatmoetkrim: het boek.
Ja, toch. Altijd het boek. Haar werk beschouwt ze als het enige wat telt op zo’n moment. Het liefst staat ze dan ook ‘overal een beetje buiten’, zo zei ze in 2015 in de Cola Debrot Lezing, georganiseerd door de werkgroep Caraïbische Letteren. Alleen zo kan ze zien wat er gebeurt.
Het gevoel net niet helemaal mee te doen is een terugkerend thema in Amatmoekrims veelzijdige oeuvre. Zeven jaar na haar debuut Het knipperleven (2004) brak ze door met Het gym (2011), een autobiografische roman over een in armoede opgroeiend, ontheemd Surinaams meisje uiteen volkswijk. Op het gymnasium wacht haar dagelijks de confrontatie met discriminatie, racisme en de kloof tussen arm en rijk.
In 2018 werd Amatmoetkrim correspondent Verzwegen Geschiedenis bij De Correspondent, vijf jaar na de publicatie van haar biografische roman De man van veel (2013), over antikolonialist Anton de Kom. Die viel niet bij alle Surinamers in de smaak; was het wel aan haar deze geschiedenis te vertellen?
Met haar proefschrift, een biografie van de bejubelde en verguisde overleden Surinaamse schrijver en opiniemaker Anil Ramdas die dit najaar verschijnt, wil ze laten zien dat Nederland minder kleurenblind is dan gedacht. Dit alles maakt haar onderzoeksvraag des te urgenter: wie mag wat zeggen?
Verschenen in de VPRO gids #27-28, van 4 juli t/m 17 juli 2020
Illustratie Sjoukje Bierma
