Ooit was het een bos, nu is het een uitgestrekt natuurgebied ten oosten de stad Groningen vol moeras, ruigte, water en grasland: ’t Roegwold. Boswachter Annet de Jong leidt op 10 oktober tijdens de Healthy Ageing Week een fietstocht door dit stuk noordelijk natuurschoon, dat de Wadden met Drenthe moet verbinden. ‘We zijn van de natuur vervreemd.’
Door Lieke van den Krommenacker
Foto Nienke Maat
De linker wijsvinger van boswachter Annet de Jong (50) wijst op enkele stronken hout die schuin uit het water steken. Ze staat midden op het Knuppelpad, een 750 meter lang houten vlonderpad dat dwars door het veenmoeras van ’t Roegwold loopt.
Aan De Jongs zij kwispelt hond Banjer, om haar schouder hangt een verrekijker. De lucht steekt kraakhelder lichtblauw af tegen het waaierend groen van het omliggende natte landschap, waar lepelaars hun markante snavels heen en weer door het water zeven.
‘Bij het aanleggen van het natuurgebied kwamen de boomstronken weer tevoorschijn’, zegt De Jong. ‘De meeste zijn van grof dennenhout, maar er is ook eik gevonden. Zesduizend jaar geleden was dit allemaal bos.’
Iets geks
In de loop der tijd veranderden delen van het bos in boerenland, van elkaar gescheiden door stukken natuur. Van deze landbouwgrond is tussen 2000 en 2018 stapsgewijs weer natuur gemaakt. Zo is het huidige Roegwold ontstaan: een natuurgebied van ruim 1700 hectare tussen Kolham en het Schildmeer dat oude en nieuwe natuur aaneenrijgt.
’t Roegwold behoort tot het zogeheten Natuurnetwerk Nederland; het in de jaren ’90 door de overheid gemaakte beleid dat moet zorgen voor een samenhangend netwerk van belangrijke natuurgebieden. De Jong: ‘Het heeft natuurlijk iets geks, het herinrichten van natuur. Maar de natuur heeft het nodig om verbonden te zijn, zodat dieren gemakkelijk kunnen trekken en de ecologische diversiteit van het Groninger landschap op peil blijft.’
Van rietmoeras tot weidevogels
Wie van noord naar zuid – of andersom – door ’t Roegwold fietst of wandelt, ziet een verscheidenheid aan landschappen aan zich voorbijtrekken: van het grootste rietmoeras van ’t Roegwold bij Tetjehorn in het noorden, het weidevogelgebied bij de Haansvaart en het centraal gelegen natste stuk bij het Dannemeer tot het veengebied bij Woudbloem en de zuidelijkst gelegen zandgronden bij Kolham.
‘Elk stuk kent zijn heel eigen beleving’, zegt De Jong. ‘En omdat het zo dichtbij de omliggende dorpen ligt, kan iedereen vanuit zijn eigen dorp een ommetje maken.’
De natuur aan de man brengen
Sinds ze zich als 16-jarig meisje bij de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie aansloot, is natuur niet meer weg te denken uit haar leven. Na haar opleiding Natuurbeheer aan het Van Hall Instituut, kwam De Jong terecht bij de gemeente Vries (later de gemeente Tynaarlo) en de gemeente Reiderland, waar ze medeverantwoordelijk was voor het milieubeleid. Tot bijna vijftien jaar geleden de functie van boswachter publiek vrijkwam bij Staatsbosbeheer. ‘Ik dacht: Huh? Dit ben ik!’
De Jong houdt ervan om mensen te bewegen naar buiten te gaan. Om boeren, medewerkers van Staatsbosbeheer en ondernemers met al hun verschillende belangen bij elkaar om tafel te krijgen. Om expedities in ’t gebied te organiseren voor jong en oud. Om uit te leggen dat de natuur er niet alleen is voor de mens, maar vooral ook voor zichzelf. ‘De gemeente is toch vooral een papieren wereld. Ik haal veel meer vreugde uit mijn werk als ik mijn enthousiasme over de natuur ook buiten mijn bureau kan overbrengen.’
‘Natuur is zo veel belangrijker voor ons dan dat ze gevaarlijk is’
Sexy boodschap
En dat is nodig ook, denkt De Jong. ‘We zijn van de natuur vervreemd geraakt, we weten niet meer wat goed is en wat niet’, stelt ze. Voorbeelden te over. ‘We leren onze kinderen op school dat paddenstoelen giftig zijn, terwijl de meeste dat helemaal niet zijn. Maar we kennen de verschillen niet.’
Of neem de wolf. De Jong: ‘Hele pagina’s zijn er volgeschreven over hoe gevaarlijk die is.’ De boswachter weet wel beter: wolven zijn banger voor mensen dan andersom. ‘We moeten zorgen dat we kennis houden en dat de biodiversiteit in orde blijft. Zodat dieren hun natuurlijke habitat en hun natuurlijke vijanden houden. Natuur is zo veel belangrijker voor ons dan dat ze gevaarlijk is, maar op een of andere manier is die boodschap niet sexy genoeg.’
Van je af kunnen kijken
De Jong pakt haar verrekijker en kijkt, voorbij de talloze eenden en ganzen, naar het vosvrije eiland dat tegenover het Knuppelpad ligt. Het is bedoeld voor grondbroeders als de veldleeuwerik en de roodborsttapuit. Zij kunnen er eieren leggen en hun jongen grootbrengen, zonder ten prooi te vallen aan marterachtigen.
‘Elk mens knapt hier toch van op: bewegen, van je af kunnen kijken, groen zien’, zegt ze. ‘Bovendien, de natuur heeft geen oordeel, ook daarom is het goed om buiten te zijn.’ Zo veel schoonheid op zo’n korte afstand van de stad Groningen. En dan te bedenken dat het gros van de recreanten uit de stad zijn heil zoekt op de Wadden of in Noord-Drenthe. Daar ligt een schone taak voor De Jong en haar collega’s.
Ze knikt ferm, met een glimlach. ‘Er zijn zo veel mensen die geen idee hebben dat dit hier ligt. En die zich erover verbazen hoe mooi het is, als ze het eenmaal een keer hebben gezien. Daar krijg ik energie van.’
Verschenen op www.haweek.nl, 30 september 2019
